MARKTVISIE | Oplopende gasprijzen en recordaantal negatieve EPEX-uren overschreden

Samenvatting:

• Stijgende prijzen op de gasmarkt door hittegolven en onzekerheid
• Nederlandse vulgraad loopt langzaam in op Europees gemiddelde
• 54% van de elektriciteitsmarkt afkomstig uit hernieuwbare bronnen
• Ook komende week hoge temperaturen verwacht

Prijsontwikkeling in de afgelopen 14 dagen: 

Stijgende prijzen op de gasmarkt

De gasprijzen zijn de afgelopen twee weken gestegen door een combinatie van verschillende factoren. Met name in de laatste week van juli vertoonden zowel de korte- als langetermijncontracten een stijgende handelsbeweging. Daarbij waren de prijsbewegingen voor de kortetermijncontracten groter dan voor de langetermijncontracten. Op 1 augustus werd het Q4 2024-contract verhandeld voor 39,7 €ct/m3. Momenteel wordt dit contract verhandeld voor 40,7 €ct/m3.

Een van de mogelijke redenen voor de stijgende prijzen is dat de temperaturen in verschillende delen van de wereld bovengemiddeld warm zijn. Zo zijn er hittegolven gaande in grote delen van Zuidoost-Azië en in de Balkanlanden. Ook in Nederland zijn de temperaturen hoger dan gebruikelijk in deze tijd van het jaar. Hierdoor is er in week 31 en 32 extra vraag naar gas voor koeling, wat de prijzen verder omhoog drijft.

Ook waren er verliezen op de aandelenmarkten in Japan en de Verenigde Staten en spelen toenemende geopolitieke spanningen in het Midden-Oosten mogelijk een rol in het opdrijven van de prijzen. Ondanks het herstel van de aandelenmarkten droegen en dragen deze onzekerheden bij aan de prijsschommelingen van de afgelopen dagen op de gasmarkt. Tot slot was er ongepland onderhoud in Noorwegen, waardoor de gasproductie tijdelijk verminderde.

De gasvoorraad en Noors onderhoud

Twee weken geleden lag de vulgraad van de Nederlandse gasvoorraad nog rond de 76%. Inmiddels heeft Nederland een flinke inhaalslag gemaakt en is de vulgraad 82%, tegen een Europees gemiddelde van iets boven de 86%. Hiermee loopt Nederland een paar procentpunten in op het Europese gemiddelde. Enkele Europese landen hebben een vulgraad van meer dan 90%, waaronder Duitsland, Spanje en Portugal.

Op het eerder beschreven ongeplande onderhoud na is de Noorse gasaanvoer de afgelopen weken verder constant gebleven. De komende weken start echter ook het geplande onderhoud aan het Noorse gassysteem. Dit heeft invloed op de export vanuit Noorwegen naar andere Europese landen. De komende twee weken neemt de capaciteit (relatief) licht af met zo’n 16 miljoen m3 per dag, maar in de weken die daarop volgen staat er meer onderhoud gepland en neemt de beschikbare capaciteit steeds verder af. Rond half september wordt de piek verwacht en is de capaciteit op enkele dagen meer dan 100 miljoen m3 per dag minder dan gebruikelijk. Doordat dit onderhoud al geruime tijd gepland staat, is dit reeds ingerekend in de gasprijzen.

Prijsontwikkelingen elektriciteit

De prijsvorming bij elektriciteit is over het algemeen indirect van aard. Er zijn de afgelopen weken geen grote gebeurtenissen geweest die de elektriciteitsproductie direct hebben beïnvloed. Daarom volgden de prijsontwikkelingen van elektriciteit op de termijnmarkt met name de prijzen van de gasmarkt en CO₂-emmissierechten. Op de elektriciteitsmarkt waren de afgelopen weken dus stijgingen in de prijs waarneembaar. Zo is het contract van september 2024 gestegen van 78,6 naar 84,4 €/MWh.

De markt voor de emissierechten heeft eveneens een opgaande beweging gemaakt. Het leidende December-2024 contract noteerde op 7 augustus 70,5 €/ton, tegenover 66,8 €/ton zo’n twee weken eerder. Er volgden toen een aantal dagen met stijgingen, met als hoogtepunt 1 augustus. De contracten werden die dag voor 71,2 €/ton verhandeld. Net als de termijnprijzen voor gas volgden hierna een aantal dagen met prijsschommelingen. Momenteel worden de CO₂-emissierechten verhandeld op hetzelfde niveau als begin juli.

EPEX en spotmarkt

In juli 2024 hadden hernieuwbare bronnen een marktaandeel van circa 54% op de Nederlandse elektriciteitsmarkt. Gas en kolen waren hierbij goed voor circa 34%. Desondanks stagneert het aandeel hernieuwbare elektriciteit deze zomer een beetje, terwijl de afspraken van het Klimaatakkoord stellen dat Nederland in 2030 op 70% uit hernieuwbare bronnen moet zitten. 

Daarnaast is er een record bereikt in het aantal negatieve EPEX-uren in één jaar. Enkele dagen geleden werden de 316 uren met negatieve prijzen uit 2023 gepasseerd. Juli was hierin een recordmaand met 81 uren met negatieve prijzen. Echter, ondanks dat er meer negatieve uren zijn, zijn de prijzen gemiddeld wel minder negatief. Zo had juli 2023 65 uren met negatieve prijzen tegen een gemiddelde prijs van -51,67 €/MWh, terwijl dit jaar 81 uren met negatieve prijzen werden genoteerd tegen een gemiddelde prijs van -22,76 €/MWh. Uiteraard is het ook weer de vraag op hoeveel negatieve uren we komende weken kunnen rekenen.

Deze negatieve prijzen laten zich vaak zien aan het begin van de middag, gezien de zonproductie rond dat uur het sterkst is. Ook zijn er de afgelopen twee weken veel dagen geweest met prijzen boven de 100 €/MWh. De uren met deze prijzen bevinden zich met name aan het begin van de ochtend, tussen ongeveer 6:00 en 9:00 uur, en in de avond, tussen ongeveer 19:00 en 23:00 uur.

Vooruitblik

Ook volgende week zullen de temperaturen in Europa nog hoog zijn en zal de zon zich veel laten zien. Later in de week wordt wat koeler weer verwacht, waarmee ook de kans op zon iets lager wordt dan de afgelopen weken. Desalniettemin is de onzekerheid in de voorspellingen voor verder weg nog groot.

Verder is het de komende weken afwachten op welke manier de geopolitieke spanningen in het Midden-Oosten zich ontwikkelen. Indien de spanning niet afneemt, zal de gasmarkt hier waarschijnlijk in spanning op reageren en volatiel blijven ten opzichte van een aantal weken geleden. Ook zal de markt kunnen reageren op het al dan niet aanhouden van de hittegolven in verschillende delen van de wereld en de levering van LNG. Aan het eind van deze week worden nog drie LNG-schepen in Nederland verwacht. Dit is hetzelfde aantal als dezelfde periode vorig jaar.

Het volgende marktnieuws verschijnt over twee weken, op donderdag 22 augustus.